Hukunci Mai Tsanani Ne Ya Kamaci Sojojin Dake Juyin Mulki A Wasu Kasashen Afrika – Burutai
Tsohon babban hafsan soji mai murabus Laftanar Janar. Tukur Buratai ya ce ya kamata a kalli juyin mulki a matsayin wani laifi tsararre da masu yin sa ke shiryawa kuma a hukunta wadanda suka yi shi, domin ba da damar dimokuradiyya ta ci gaba da wanzuwa a Afirka.
Buratai ya yi wannan jawabi ne a ranar Talata, a wajen wani taron yini daya na kasa da kasa, wanda cibiyar Tukur Buratai mai kula da harkokin tsaro na jami’ar Igbenedion, Okada, ta shirya a Abuja.
Da yake magana a taron, “Shirya Laifukan Sadarwa a matsayin Barazanar Gaggawa ga Tsaron Kasa”, Buratai ya ce yaki da miyagun laifuka na bukatar hadin kan masana, masu tsara manufofi, da masu ruwa da tsaki daga sassa daban-daban.
A cewarsa, kalubalen da ake fuskanta a wannan zamani ya nuna cewa dole ne sojoji su ci gaba da taka rawar da kundin tsarin mulkin kasar ya tanada ba tare da shiga cikin harkokin mulki ba yayin da gwamnatocin dimokuradiyya ya kamata su tafiyar da al’umma da tsari.
Ya ce sojoji sun yi ta samun karbuwa ne saboda yadda ake yawan kashe-kashe, inda ya kara da cewa kwadayin dimokuradiyya a yanzu yana bukatar sojoji su yi aikin da kundin tsarin mulki ya tanada maimakon shiga cikin harkokin mulki kai tsaye.
“Sojoji na iya bin hanyoyi da yawa don yin tasiri ga gwamnati da tabbatar da cewa an gyara harkar tsaro yadda ya kamata da kuma ba da damar dimokuradiyya, farar hula, su yi aikinsu yadda ya kamata.
“Hanya mafi kyau ita ce sojoji su ci gaba da kasancewa a cikin iyakokin tsarin mulki tare da karfafa gwiwar hukumomin farar hula su yi iya kokarinsu don magance kalubalen shugabanci ko kalubalen ci gaban kasarmu.
“Ta yin hakan ne kowa zai taka rawarsa, ‘yan dimokuradiyya suna bin dokoki, ‘yan siyasa, sojoji, jama’a suma suna gudanar da ayyukansu yadda ya kamata.
Tsohon hafsan hafsan sojin ya ce abubuwan da ke haddasa munanan laifuka a yankin Sahel, musamman a Najeriya, na da siloli da dama, inda ya kara da cewa rashin daukar matakai da dasa iyakoki su ne manyan ababen da ke taimakawa.
“A Najeriya, ana shirya manyan laifuffukan ta hanyoyi daban-daban, wanda hakan ke jawo kalubalen zamantakewa da tattalin arzikin kasar gaba daya, kuma wata silar it ace bambamce bambamce na siyasa.
“Daya daga cikin taaddanci da aka taba aikatawa da ya shahara shi ne ta’addancin Maitatsine a shekarun 1980, wanda wata kungiya mai tsattsauran ra’ayi da ke fafutukar tabbatar da tsarin mulkin Musulunci, wanda ya haifar da tashin hankali da asarar rayuka.
“Wani abin da ba a sani ba shi ne labarin Anini a shekarun 1980, inda Lawrence Anini ya jagoranci wata gungun ‘yan banga da ke da hannu wajen aikata manyan laifukan fashi da kisa.
“Bugu da kari, karuwar kungiyoyin satar mutane ya haifar da babbar barazana ta tsaro, inda kungiyoyin masu aikata laifuka ke kai wa mutane hari domin neman kudin fansa.
“Bugu da kari, ‘yan fashi sun zama abin damuwa musamman a yankin Arewa maso Yamma, inda kungiyoyin da ke dauke da makamai ke yin satar shanu, fashi da makami, da sauran miyagun ayyuka.
“Sannan kungiyoyin miyagun kwayoyi ya taimaka wajen fadada ayyukan miyagun kwayoyi, wanda ya haifar da karuwar fataucin muggan kwayoyi, safarar kudade, da kuma cin hanci da rashawa,” in ji shi.
Buratai ya ce yawan aikata miyagun laifuka a Najeriya yana da yawa kuma ya bambanta, yana bukatar cikakken tsari da salo iri-iri daga hukumomin tabbatar da doka da gwamnati don yaki da kare ‘yan kasa yadda ya kamata.
A cewarsa, Najeriya na da maki 7.15 daga cikin 1 zuwa 10 kuma tana matsayi na 5 a cikin kasashe 193.
“Wannan shi ne na 2 a cikin kasashe 54 na Afirka da kuma na 1 na kasashe 15 na yammacin Afirka a cewar kungiyar ta Global Organised Crime Index”, in ji shi, ya kara da cewa kasashen da ke da manyan laifuffuka su ne wadanda ke fama da rikici wanda ke jawo tawaya a tattalin arzikin kasa gaba daya.
Buratai ya yi gargadin cewa, akwai wani lamari mai ban tsoro da ake tafkawa shima, tun daga satar danyen mai kusan ganga 500 na haramtacciyar hanya a kullum, da kuma yadda al’umma ke kiyasin rarrabuwar kawuna don hakar ma’adanai.
“Wadannan laifuffuka da yawa suna lalata zaman lafiya da jin daɗin yankunan da abin ya shafa kuma suna ci gaba da tashe tashen hankula da cin zarafi.
“Wadannan kamfanoni masu aikata laifuka ba wai kawai suna yiwa tattalin arzikinmu zagon kasa ba ne, hasali ma akwai manufar cutar da mutane da al’umma marasa iyaka”, in ji shi.
Mataimakin shugaban jami’ar Igbenedion, Farfesa Lawrence Ezemonye, ya ce matsalar rashin tsaro a Najeriya na kara ta’azzara ne sakamakon yadda ake samun yawaitar hada-hadar miyagun ayyuka kamar ‘yan fashi da ta’addanci da safarar mutane da muggan kwayoyi da garkuwa da mutane da dai sauransu.
